Sudžou, istočnjački vrtovi

Jedna od najupečatljivijih lokacija i najznačajnijih turističkih atrakcija Kine ali i celog jugoistočnog dela Azije jeste Sudžou, grad u kineskoj pokrajini Đangasu. Ovaj grad od preko milion ipo stanovnika na obalama jezera Taihu, na donjem toku, ili praktično već u delti Jangcea najpoznatiji je po pagodama, kamenim mostovima i - možda pre svega - brižljivo uređenim vrtovima, koji ustvari i privlače najveći broj posetilaca.

Još polovinom X veka, u vreme dinastije Song, postao je jedna od najznačajnijih tačaka kineske industrije svile, a danas je peti grad po ekonomskom značaju u čitavoj Kini. Klasični vrtovi Sudžoua su biser ovoga grada i veliki ponos čitavog regiona, a od 1997. godine ubrojani su u svetsku baštinu pod zaštitom Uneska. Ima ih devet, a nastajali su u periodu od XVI do XVIII veka, u doba kada su privatni vrtovi bili izraz prestiža među bogatašima i kada ih je bilo preko 200 u celom gradu. Oni ipak nisu bili samo estetski domet, nego i izraz kulture, jer su predstavljali simbolički ekspoze karakteristične kineske filozofije i pogleda na život u skladu sa harmonijom koja vlada u prirodi. Upravo to su i glavni motivi vrtova.

Vrt skromnog upravitelja nalazi se na Uneskovoj listi svetske baštine, a smešten je u ulici Dongbej. Na tom mestu vrt je prvi put zasađen i uređen u Saoksing periodu, u vreme južne Song dinastije, a kasnije su na imanju kome vrt pripada živeli zvaničnici dinastija Tang, Juan i Ming. Smatra se da ovaj sadašnji vrt potiče iz 1513. godine i od doba kada se Uang Ksjančeng - hroničar, upravitelj i pesnik dinastije Ming povukao iz službe u rodni Sudžou i uredio jedno od najdivnijih mesta u gradu. Kao vid posebnog podviga, skromni upravitelj nije unajmljivao radnike, nego je sve izgradio i uredio - potpuno sam i za taj posao trebalo mu je čak 16 godina. Uz sve to prilično prilježno je vodio i beleške o svom novom, mirnom životu, ali pisao i eseje i poeziju nadahnut novopronađenim mirom i lepotom. Priča se završila tako što je njegov sin vrt izgubio zbog kockarskih dugova i imanje je prelazilo iz ruke u ruku, ali začudo - malo šta je na njemu menjano. U svakom slučaju, Kina je ovo imanje otvorila za javnost 1949. godine delimično, a nakon rekonstrukcije u potpunosti 1952. godine, od kada privlači veliki broj posetilaca - i samih kineza, ali i stranaca zaljubljenih u istočnjački način života. Na prostoru koji vrt zahvata nalazi se pedesetak zgrada, sto i jedna tabla, 40 stela, dvadeset i jedno dragoceno drevno drvo i mnogo neobičnih biljnih vrsta.

Dugotrajni vrt, ili Liju Juan na kineskom, je u XVI veku bio imanje carskog službenika Ksu Tajšija. Velikodostojnik je unajmio klesara da u sredini vrta koji je nastajao napravi veštačko brdašce, koje bi bilo replika planine Tjantai. Krajem XVIII veka vrt je pripadao takođe zvaničniku Liju Suu, a od prve polovine XIX veka otvoren je za javnost i brzo postao omiljeno odmaralište Sudžoua. Mnogi savremenici, ali i moderni poznavaoci smatraju da je ovo najlepši istočnjačkiklasični vrt južno od reke Jangce.

Među devet vrtovva koji su pribrojani svetskoj baštini pod zaštitom uneska spada i vrt Majstora mreže, sasvim sigurno jedan od najlepših klasičnih kineskih vrtova. Ministar Ši Žengži u vreme dinastije Song, negde oko polovine XII veka, bio je opsednut filozofijom samoće i usamljeničkim životom kineskih ribara. Sve od tada vrt skoro da nije pretrpeo nikakve promene, a značajnije ga je rekonstruisao Song Zongđan, službenik dinastije Čin u drugoj poolovini XVIII veka, ali nije menjao metafizički smisao vrta i njegovu filozofsku estetiku. Ovo je jedan od većih vrtova i zbog brižjlivosti i umešnosti sa kojom je izgrađen i uređen poslužio je kao predložak i inspiracija za mnoge kasnije slične poduhvate manjeg obima.

Za najstariji klasični istočnjački vrt Sudžoua - planinsku vilu koja obuhvata lepotu - se smatra da potiče iz III veka, iz vremena dinastije Đin, premda je vrt koji je danas dostupan posetiocima u najvećoj meri delo XVI veka, doba dinastije Ming, kada je obnovljen. Iako je najmanji, a zahvata površinu nešto manju od 500 kvadratnih metara, ima replike pet svetih planina Kine visine čak sedam metara sa svim oblicima oštrog i nepristupačnog reljefa.

Kang Lang Ting, ili paviljon velikog talasa je uređen po želji i zamisli pesnika Su Sunćina na početku XI veka na mestu ranijeg vrta. U vreme dinastija Juan i Ming - što zahvata period od druge polovine XIII do prve polovine XVII veka, ovaj vrt je postao opšte poznato mesto meditacije i kontemplacije. Upravo takvu tradiciju je nasledila Narodna Republika Kina koja još uvek održava duh ovog vrta i njegovu specifičnu lepotu. Zanimljivo je da je on odvojen od okoline i da se do njega može doći samo preko krivudavog kamenog mosta, što je takođe sofisticirana pouka onima koji tragaju za mudrošću i nalaze je samo u posvećenosti. .

Ši zi lin juan, vrt lavlje šume, osnovali su i uredili monasi zen budisti, pripadnici škole čuvenog Tjanija iz prve polovine XIV veka, u doba dinastije Juan. Ovo i nije bio vrt u pravom smislu te reči, jer nije bio samo vrt, već i budistički manastir. Hram i vrt su odvojeni u XVII veku. I u ovom vrtu karakteristični motiv su veštačke planine, modeli pravih planinskih vrhova, šta više - obrisi tih originalnih modela iz XIV veka još uvek su vidljivi, a čitav vrt je ispresecan puteljcima, pećinama, stenama i potočićima. Dvorana mira i sreće kojom se ovaj vrt može podičiti je remek delo mandarinske arhitekture.

Trinaest zgrada se nalazi u vrtu kultivacije i on je po njima verovatno i najpoznatiji. Sve u svemu - ovaj vrt je najtipičniji primer klasičnog vrta iz perioda dinastije Ming i u tome je njegov značaj.

Vrt parova, ili Ou juan, jedan je od mlađih vrtova i potiče s početka XVIII veka. Povezuje nekoliko različitih istorijskih stilova sa stilom sopstvene epohe, što je dalo dramatičnu scenografiju ukomponovanu sa prirodnim linijama, koje su uređene tako, da izgleda kao da čovek nije ni na jedan način narušio harmoniju večnog savršenog poretka.

Za vrt samoće i kontemplacije se može reći da je to životno delo kineskog slikara iz XIX veka Juana Longa. Težišna tačka cele kompozicije je bazen, oko koga se u ritmičnim prstenovima razvija dalje vrt, a kruniše ga paviljon sa kog se pruža pogled na čitav vrt.

I premda je svaki od ovih vrtova turistička atrakcija za sebe, turistička organizacija Sudžoua nudi i plan obilaska svih vrtova, koji je možda i najbolje rešenje, ne samo zbog odličnih vodiča koji pružaju sve neophodne informacije, već i zbog vremena za koje možete da obiđete sve vrtove i ne propustite ništa što zaista vredi videti.