Moskva

Moskva je glavni i najmnogoljudniji grad u Ruskoj federaciji, i ujedno najseverniji megapolis na planeti, premda nije i najhadniji. Prema broju stanovnika dolazi na šesto mesto, iza Šangaja, Istanbula, Karačija, Mumbaja i Pekinga. Ono što je zanimljivo, i za grad koji je veoma dugo bio centar socijalističkog dela sveta, Moskva je pretekla Njujork po broju milijardera, jer prema Forbsovoj listi 2011 godine u Moskvi je živelo njih 79. Grad je smešten na obalama reke Moskve i predstavlja centralnu federalnu jedinicu evropskog dela Rusije. Grad ima dugu istoriju kao prestonica, prvo nekadašnjeg velikog moskovskog vojvodstva, potom carske Rusije i, na kraju, Sovjetskog Saveza.

Grad ima bogatu saobraćajnu infrastrukturu i opslužuju ga četiri međunarodna aerodroma, devet železničkih stanica i metro, jedan od najdubljih na svetu, koji je i sam znamenitost, zbog poznate arhitekture na svojih 185 stanica. Kroz vekove grad je dobijao različite epitete, kao treći Rim, prvoprestoni grad i belokamena.

Prvi pomen grada potiče iz 1147. godine, a postoji više hipoteza koje objašnjavaju nastanak imena Moskva. Zabeleženo je da su prve, drvene zidine Kremlja, koji je i danas centar grada i najpoznatija znametnitost Moskve, sagrađene 1156. godine. Sve do 15. veka grad je bio u opasnosti od mongolskih najezdi, a konačno je oslobođen 1480. godine i postao najmoćniji centar tadašnje Rusije. Za vreme cara Ivana trećeg Moskva postaje prestonica Ruske države. 1571. godine Tatari napadaju Moskvu i spalili su sve osim Kremlja. U narednim vekovima, grad Moskva bio je poprište velikih borbi i nadiranja Šveđana, Poljaka i Litvanaca, sve dok ruski car Petar Veliki nije prestonicom proglasio novoizgrađenu metropolu Sankt Petersburg, 1712. godine. Ostalo je zabeleženo da su Moskvu spalili sami Moskovljani u toku nadiranja Francuza 1812. godine, što je desetkovalo Napoleonovu veliku armiju, koja je ostala bez infrastrukture koja bi održavala snabdevanje, pa su vojnici bili lak plen gladi i ruske zime. Posle oktobarske revolucije, 1918. godine Moskva ponovo postaje prestonica, a u toku drugog svetskog rata tu se nalazio i glavni štab Crvene armije. Oko 180 hiljada sovjetskih vojnika branilo je Moskvu od fašističkog nadiranja. Ipak, Staljin je odbio da napusti prestonicu, što je značilo da se ni jedna institucija ne sme evakuisati, pa je palo mnogo žrtava u odbrani grada. Zbog toga je pobeda nad fašistima za Moskovljane tako važna, da prestavlja praznik. 1980 godine Moskva je bila domaćin letnjih olimpijskih igara, koje su selekcije Sjedinjenih država bojkotovale zbog rivaliteta istočnog i zapadnog bloka i zategnutih političkih odnosa. Od pada komunizma Moskva dobija unekoliko novi izgled, sa novom arhitekturom i sa novim stilom života u gradu.

Četrdeset devet mostova spaja obale reke Moskve u gradu. Saobraćajna infrastruktura konstruisana je po principu prstena, tako da najuži prsten – Bulevarnoje kolco – kruži oko Kremlja, a dalji prstenovi su sve obimniji. Drugi prsten koji se nalazi u centru grada je Sadovoje kolco, dok je treći prsten ustvari autoput koji je izgrađen 2003. godine. Četvrti prsten je takođe autoput, a peti kruži oko celog grada i zove se Moskovskaja kolcevnaja avtomobiljnaja daroga. Čak i drumovi izvan grada prate ovaj koncetrični oblik.

U Moskvi živi jedanaest ipo miliona ljudi, a najveći postotak Moskovljana čine Rusi, skoro 1o miliona, dok iza njih slede Ukrajinci i druge nacionalnosti bivšeg Svojetskog Saveza.

Moskva je sedište patrijarha Ruske pravoslavne crkve, a patrijaršija se nalazi u Danilovom manastiru. Zbog toga su Moskvu pre 1917. zvali i grad četrdeset puta četrdeset crkava. Od 1991. obnovljen je izvestan broj hramova koji su srušili boljševici.

Ono što je najprepoznatljivije u Moskvi svakako je Kremlj, sa Crvenim trgom ispred i Katedralom Svetog Vasilija, kao i obnovljeni katedralni hram Hrista Spasitelja. Crkvu je srušila boljševička vlast i na tom mestu zamislili su veliki kompleks, koji bi prikazao monumentalnost sovjetske snage. Pošto ta ideja nije realizovana, na mestu nekadašnje crkve komunistička vlast izgradila je – bazen. Početkom 21. veka hram je obnovljen i ima identičan izgled kao i onaj koji su komunisti srušili. Najveći broj malih crkava koje su stradale u sovjetskom urbanističkom konceptu nije obnovljen.

Priča kaže da je car Ivan Grozni, koji je oblikovao Kremlj onako kako on i danas izgleda, toliko bio oduševljen crkvenim kupolama, da je naredio da majstori koji su ih sazidali budu oslepljeni, kako nikada više ne bi sagradili nešto tako lepo.

Najveći broj moskovskih znamenitosti koje su nestale za vreme komunističkog režima srušen je za vladavine Staljina, koji je imao plan da modernizuje saobraćajnu infrastrukturu i olakša kretanje po gradu po svaku cenu, pa su zdanja poput Sukarevog tornja nestala da bi se izgradile železniče linije sa po deset koloseka. Najporepoznatljivije arhitektonsko obeležje iz komunističkog doba su sedam zgrada koje Moskovljani nazivaju sestrama, ili – pošto su izgrađene u vreme Josifa Visarionoviča Staljina – Staljinskije visotki. Bila je u planu i osmo zdanje u seriji, ali do realizacije nikad nije došlo. Te zgrade su kasniji naraštaji nazvali staljinističkom gotičkom arhitekturom. Ipak, najviše zdanje u okviru grada je toranj Ostankino, koji je izgrađen 1967, i trenutno je četvrta zgrada po visini, posle Burd Kalifa u Dubaiju, Kanton tornja u Guanzou i Si En tornja u Torontu. Stambene četvrti iz doba komunizma prepoznatljivo su montone, jer dok se sovjetsko vreme vodilo računa da svaki radnik ima krov nad glavom, estetika je bila jedno vreme čak proglašena antipartijskom kategorijom.

U Moskvi ima skoro stotinu parkova i nekoliko botaničkih bašti, a zone zelenila zauzimaju 450 kvadratnih kilometara, naspram 100 kvadratnih kilometara izgrađene površine, zbog čega se ruska prestonica smatra jednim od najzelenijih velikih gradova u poređenju sa gradovima slične veličine u zapadnoj Evropi ili Americi. Centralni gradski park nosi ime književnika Maksima Gorkog i omiljeno je sastajalište građana.

Najpoznatiji gradski muzej je galerija Tretjakovskaja, u istoimenom delu grada na desnoj obali reke Moskve. Takođe, značajan je i Puškinov muzej lepih umetnosti, koji je pandam Londonskom Britiš mjuzijumu. U Moskvi se nalazi i državni istorijski muzej Rusije, smešten između Crvenog trga i trga Manježnaja, a veoma posećen je i Politehnički muzej, osnovan 1872. godine i koji je najveći muzej tehnike u Rusiji. Muzej panorame Borodino na Kuznjecovom prospektu posetiocima pruža mogućnost da pogledaju diorame bojnog polja u vreme Napoleonovog nadiranja, a ne treba propustiti ni muzej vojne istorije.

Pored muzeja, neke od najvažnijih kulturnih institucija su Baljšoj teatar, Vaktangov teatar i Moskovski umetnički teatar.

Moskovski metro je, pored toga što je posle tokijskog najdublji, možda najpoznatiji po svojim stanicama, od kojih je svaka arhitektonsko umetničko delo. Poznati su murali i mozaici kojima su stanice ukrašene. Kada je metro otvoren, 1935. godine, imao je samo dve linije, dok danas ima dvanaest linija i preko 180 stanica odlično raspoređenih po gradu. Stanica u parku Pobede, koja je izgrađena 2003. godine nalazi se 276 metara ispod zemlje i ima najduže pokretne stepenice u Evropi. Moskovski metro je jedan od najkorišćenijih metro sistema na svetu, jer dnevno preveze oko devet miliona putnika. Zbog saobraćajnih problema koji postoje u gradu velikom kao Moskva, planira se i dalje proširenje podzemne železnice. Pored metroa, javni gradski prevoz u Moskvi bazira se i na autobuskim i trolejbuskim linijama, raspoređenim kako u predgrađima, tako i u centralnim gradskim regijama. Takođe, značajna je i tramvajska mreža, koja potiče još iz 1899. godine i podeljena je u nekoliko odvojenih mreža.

Moskva je stari ekonomski i kulturni centar, ali i grad koji se i dalje razvija i širi, obogaćujući svoj identitet. Zbog brojnih kulturnih i ekonomskih veza Moskve i ruskog naroda sa našim prostorima, ruska prestonica je jedna od najposećenijih destinacija naših ljudi, kako poslovno, tako i turistički. Koji god da je razlog vašeg pua u Moskvu, ona će vam ostati u sećanju, i ostaviti veoma jak utisak na vas.